Pages

АНТЕ ПОПОВСКИ

АНТЕ ПОПОВСКИ
(Лазарополе 3 јуни 1931 - Скопје 1 октомври 2003)

Поет, есеист, препејувач и публицист.
Роден е во Лазарополе на 3 јуни 1931 година, како прво дете на Аврам Поповски – Хари и Невенка. Своето образование го започнува во Битола, а го продолжува во Скопје каде го завршил медицинскиот факултет. Како лекар работел во Дебар. Но и покрај своето занимање, неговиот порив сé повеќе го води кон општественоста и духовноста. Како роден лиричар и ерудит по вокација, тој го дава својот придонес во македонската култура, ангажирајќи се на општествен план. Па така, тој бил уредник во Телевизија Скопје, член бил на Извршниот совет (Владата) на СРМ (Социјалистичка Република Македонија), директор на НИП Нова Македонија, директор на Вардар филм, потпретседател на Републичката комисија за културни врски со странство, во два мандати бил претседател на Друштвото на писателите на Македонија (а, негов член е од 1956 година), еден е од основачите и два мандати бил претседател на Струшките вечери на поезијата (1966/67 и 1978/79), член бил на Македонскиот ПЕН центар, член бил на МАНУ (Македонската академија на науки и уметности) од 2001 година.
Сепак, и покрај овој богат културно-општествен ангажман што го имал Анте Поповски, тој во колективната меморија ќе остане запаметен најмногу како огнениот рицар на митската земја Македонија, кој со својот збор ја разбудува од долгиот сон. Самите негови дела го декларираат погоре кажаното: Одблесоци (поезија, 1955), Вардар (поезија, 1958), Самуил (поезија, 1963), Непокор (поезија, 1964), Камена (поезија, 1972), Тајнопис (поезија, 1975), Љубопис (поезија, 1980), Родопис (поезија, 1981), Сина песна (поезија, 1984), Глас од дамнина (публикација од литературно-историски и поетолошки карактер, 1986), Ненасловена (поезија, 1988), Оковано време (статии и коментари, 1991), Меѓу животот и знаците (есеи, 1991), Провиденија (поезија, 1995), Окото, светлините (есеи, 1996), составувач е на Светата земја на зборот (антологија на јидиш поезија) и Орфеј и Исус - библиски мотиви во современата македонска поезија (2000) и последната Света песна (поема).
Поетската величина на Анте Поповски се гледа и од фактот дека тој е влезен буквално во сите поетски антологии посветени на македонската поезија објавени во светот. Избор од неговата поезија е објавен во земјите на поранешна Југославија, во Албанија, Грција, Франција, Русија, Турција, Италија, Германија, Велика Британија, Индија . . . Тој воедно е преведувач и на автори од светската поезија и есеистика.
За своите поетски остварувања добитник е на повеќе награди и признанија: дури двапати е добитник на наградата Браќа Миладиновци, потоа добитник е на наградата 11 Октомври, на Гоцевата повелба, Кочо Рацин, Ацо Шопов награда од Друштвото на писателите и др. Избран е за член на Светската академија на поезијата, а добитник е и на меѓународната награда за најдобра песна Premio Europa.
По воведувањето на повеќепартискиот систем, тој е еден од основачите, а подоцна и претседател на движењето за Семакедонска акција МААК.
Почина на 1 октомври 2003 година во Скопје.

Извори:

  1. Петар Карајанов, Христо Андоновски, Јован Павловски, Личности од Македонија, МИ-АН, Скопје, 2002

Ante Popovski poet, essayist, translator, publicist. Born 3rd June 1931 in the village of Lazaropole, Debar. Graduated from the Faculty of Medicine. Was a member of the Executive Council of Macedonia, Director of the newspaper “Nova Makedonija” and “Vardar film” in Skopje, vice-president of the Commission for foreign cultural relations, President of the Macedonian Writers’ Association (two terms), President of the Council of the Struga Poetry Evenings Festival (1966/1967 and 1978/1979). Member of the Macedonian Academy of Sciences and Arts. Member of the Macedonian P.E.N.Centre. Member of the Macedonian Writers’ Association since 1956.Works: Reflections (poetry, 1955), The Vardar (poetry,1958), Samuil (poetry,1963), Insubordination (poetry,1964), Stony (poetry, 1972), Secret words (poetry, 1975), Love words (poetry, 1980), A family tree (poetry,1981), Blue poem (poetry,1984), A voice of the past (a publication of literary - historical and political nature, 1986), Unnamed (poetry, 1988), Fettered time (articles and commentaries, 1991), Between life and omens (essays, 1991), Providence (poetry, 1995), The eye, lights (essays, 1996), Compiler of the following anthologies: “The holy land of the word” (an anthology of Yiddish poetry) and “Orpheus and Jesus” (biblical motifs in contemporary Macedonian prose (2000). Selections of his poetry, in separate books, have been published in Albania, Greece, Russia, Turkey, Italy, Germany, Great Britain, India. Translates world poetry and essay writing.Awards include: “Miladinov brothers”, “11th October”, “Koco Racin”, “Goceva povelba”, also the international award “Premio Europa” for best poem.


"И ѕвездите шепотат македонски"


МАКЕДОНСКИОТ МОЈСЕЈ ГО УЧЕШЕ, ПРЕКОРУВАШЕ, ХРАБРЕШЕ, СОВЕТУВАШЕ СВОЈОТ НАРОД КАКО СЕ САКА ТАТКОВИНАТА, РЕЧЕ НА ПРОМОЦИЈАТА НА ТРИТЕ ПОЕТСКИ КНИГИ НА ПОПОВСКИ, ПРОФ. Д-Р ВЕНКО АНДОНОВСКИ
Човекот кој невидливите нешта ги правеше видливи, кој составувајќи го мозаикот на нашата духовност остави длабок печат во македонската литература, акад. Анте Поповски, со неговиот поетски тестамент, вчера, во Друштвото на писателите на Македонија собра голем број почитувачи на неговото дело. Храмот на пишаниот збор беше претесен за претставниците од политичкиот и црковниот врв, амбасадорите, академиците, членовите на семејството Поповски, писателите, студентите и другите гости, кои присуствуваа на постхумното промовирање на трите негови поетски книги "Две тишини", "Коска паленица" и "Пророчки труби". Промоторот, проф. д-р Венко Андоновски својата беседа ја посвети на "човекот што го запиша невидливото". Тој, меѓу другото, посочи дека во најновото дело "Две тишини", самиот автор на едно место ја открива тајната на неговата моќ да го види она што никој друг не го гледа. "Оптичкиот ефект на гледањето со духовното око го именував - микроскопија, мислејќи на тоа дека, поетот и Бог се рамноправни барем по две нешта: по севидливоста и по Словото што го изговараат, а кое има пророчка димензија" рече Андоновски. За него, микроскопијата или севидливоста е темелна Божја особина на поетското писмо на Поповски: таа поезија е насочена кон најситното и е носител на една атомистичка, целуларна филозофија на животот, која овој автор ја проповеда уште од самите свои почетоци. - Нашиот поет беше Божји статистичар, Божји асикрит на малите и слабите, на отфрлените и понижените. И немаше никаква разлика дали Анте пееше за ситната мушичка и нејзината агонија со смолата на борот, или пееше за Македонците, за тие силни мажишта што во неговата поема "Самуил" почнаа да ѕидаат златно кралство, а завршија во историски и анатомски мрак. И во едниот и во другиот случај, пееше за трагедии кои поминуваат - незабележани. Како што никој не ја гледа трагедијата на малата мушичка заробена во смолата, така никој од големите народи не ја гледа трагедијата на "децималните народи". Анте не подучуваше - нема голема и мала трагедија, како што нема мала или голема смрт, истакна Андоновски. Тој потсети на зборовите на Поповски - поетот кој тврдеше дека "дури и ѕвездите шепотат македонски", при што акцентот не е на она "зошто ѕвездите би говореле македонски", туку на она "зошто ѕвездите би шепотеле македонски". Поповски во македонската поезија беше препознаван како поет на својот народ, како Мојсеј кој зад себе го води народот, го прекорува, го храбри, го соколи да издржи, го советува, го учи како се сака татковината. Доц. д-р Кристина Николовска, посочувајќи дека поезијата на Анте Поповски води љубов со јазикот, го предизвикува, искушува, го прави погорд, вечно го благословува за да сфати колку е велик, истакна дека неговата поезија реши да го осмисли дотогаш неосмисленото, и живот да спаси, затоа што е добротвор.




МАКЕДОНИЈА
Еве ја таа проста земја од дволичен камен
и сонце
Децата уште незаодени каде откопуваат
лобањи
Низ која времето одминува и пак се враќа
Со неа да го сподели лажното траење
О, еве ја таа проста земја од грч и од чекање
Што ги научи и ѕвездите да шепотат на
македонски