ОСОЈ ВО ТУРСКИТЕ ПОПИСНИ ДЕФТЕРИ ОД XV-XVI ВЕК

ОСОЈ (Мала Река), древен, христијанско село источно од Дебар, во нахијата Река; 1467г. пусто-ненаселено; 1536-1539г. – 19 семејства, 2 неженети и 1 вдовица; 1583г. – 40 семејства и 11 неженети.

ДЕРВЕН

Покрај дадените пописни информации за селото Осој даден е податокот дека селото е ДЕРВЕН. Во податоците за реканските села ќе го сретнете и називот ДЕРВЕН (деренџиско село). Називот дервен преставува предосманска институција, служба, која што ја вршеле дрвенџии. Оваа служба ја задржале и турските власти.

пописен дефтер

Службата на дервенџиите се состоела од чување на одделни делови од патишта кои, во близина на нивните населби, минувале низ клисури (дервени) и, воопшто, низ тешко проодни и опасни планински места. Дервенџиската служба претежно ја вршеле христијани, макар што многу ретко со оваа служба се занимавале и муслимани. Врз себе ја превземале одговорноста за животот и за имотот на патниците во секторот од патот што им бил определен за чување. Отпрвин тоа задолжение паѓало врз сето машко население од дервенските села, а кон средината на XVI век била извршена реорганизација на службата, со тоа што само дел од жителите на тие села, 30 или 60, а многу ретко 90, па и 120 лица ја вршеле двенџиската служба. На секој дервенџија му било загарантирано правото од страна на Османлиската држава да носи оружје. Ова право е само еден дел од малкуте примери каде што христијаните во империјат имале право да носат оружје.

БРОЈНАТА СОСОТОЈБА НА НАСЕЛЕНИЕТО ВО ОСОЈ ВО ПЕРИОДОТ ОД XV ДО XVI ВЕК

Според дадените податоци за селото Осој, користејќи се со еден историски метод, можеме ПРИБЛИЖНО да одредиме колку жители броело селото во дадените пописни години. Треба да се има предвид дека во турските пописни дефтери никогаш не можеме да најдеме вкупна бројка жители, како на едно село така и на некоја поголема турска административна област. Во дефтерите редовно е присутен бројот на семејствата, неженетите и на вдовиците.

црква Св.Ѓорѓи, Осој

Но никогаш вкупниот број на лица во едно семјество, на жители на попишаното-попишаните села, а со тоа и на вкупниот број на жители на нахијата, казата и тн. За да може врз основа на ваквите податоци да се добие вкупниот број на лица во едно семјество, што понатаму е основа за пресметување на демографските состојби во едно село, во еден предел и во целата земја, потребно е според вообичаените стандарди во историската наука, бројот на семејствата да се помножи со коефицентот пет и на тоа да се додаде бројот на вдовиците, помножено со коефициентот четири. Имено, се смета дека едно тогашно комплетно смејство, маж, жена и нивните деца, во просек броело пет до шест лица, а вдовичиното (некомплетно) семјство броело еден член помалку (четири до пет лица). Бројот на неженетите не се земал предвид, бидејќи тие веќе еденаш се вклучени во комплетното семејство. (Дадената бројка на семјства во овој случај ја множиме со коефицентот 5. Бројот на вдовици го множиме со коефицентот 4. Бројот на неженети не се зема во предвид при изведување на вкупниот-приближен број на население).

Приближната бројка на вкупното население на селото Осој според пописните дефтери е следна:

1536-1539г. – 12 семејства и 1 неженет /// 12*5=60 жители;

1583г. – 40 семејства и 11 неженети /// 40*5=200 жители;

ПОПИСОТ ОД 1467г. - ОСОЈ ПУТО НЕНАСЕЛЕНО

Од сето ова погоре напишано, можеме да заклучи дека селото Осој во минатото ја вршело значајната функција - дервенџиство. Осој е едно од постарите мијачки населби иако во пописните дефтери од 1467 година е заведено како пусто, ненаселено. За разлика од другите села од реканската нахија Осој  во подоцнежните пописи е повторно регистрирано како жива населба, за разлика од примерот на селото Главино Село кое во дефтерот од 1467 година  е регистрирано како пусто-ненаселно и во другите пописни дефтерот веќе не го среќаваме.

навлегување на
Османлиите во Река
и Дебар (1446-1467)

Осој непрекинато живее, од 1467 година, според пишаните историски извори, се до денес. Во Пописните дефтеер од 1467 година во најблиската населба на Осој, селото Могорче заведени се само 5 семејства а во селото Сушица 4 семејства. 

Пописните дефтери од 1467 година се доста интересни. Ако се погледнат податоците од пописните дефтери и за другите мијачки села ќе се забележи дека многу од денешните постоечки села во 1467 година се пусти, ненаселени-напуштени. Ова е последица од востанието на Скендер-бег. За време на пописот на пошироката дебарска, струшко-дримколска и кичевска област, кој бил извршен непосредно по нејзината реокупација од турската војска, во 1467 година, голем број од села од пределските целини (нахии) Горни Дебар, Река и Кичевската нахија останале пусти Над 30 населби-села, пусти-ненаселени. Карактеристично е, притоа, што запустените населби обично биле групирани во оделни региони, како што е случајот со населбите од Мала Река. Тоа секако било последица од поразот на востаниците на Скендер-бег, со кои турските пацифактори жестоко се пресметувале. Ова се настани доста одалечени од времето на првичното навлегување на турската војска во дебарско-реканскиот крај, но добро ги илустрираат последиците за оние делови од овој крај кои енергично одбивале да се покорат. 

АРХЕОЛОШКИ НАОДИ

Крст или Св.Арангел е археолошки наоѓалиште во селото Осој на 500 метри југоисточно од селото, во непосредна близина на црквата Св.Арангел. При проширување на црквата (1925г) биле откриени темели од постар објект, а околу нив гробови градени од камени плочи, поставени во правец исток-запад. Археолошкото наоѓалиште во Осој е евидентирано во 1996 година на Археолошка карта на Република Македонија. Според обработените податоци станува збор за наоѓалиште од доцниот сред век и наодите од црквата и некрополата грубо се поставуваат хронолошки во периодот од 1300 до 1453 година.

подготвил Мојсо Б. Поповски

© 2008-2023 lazaropolee.blogspot. All rights reserved

Превземањето на содржините од

 lazaropolee.blogspot.com ®

 е дозволено доколку се наведе изворот

 со линк од блогот: 

статијата, фотографија или видео  

кое се превзема (максимум 60-100 зборови).